آهسته و پیوسته

7 اسفند 1395

آهسته و پیوسته

ظهر امروز به مناسبت اربعین مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی نشستی با عنوان «آهسته و پیوسته؛ هاشمی در مسیر اعتدال و عقلانیت» با هدف بررسی ابعاد مختلف زندگی ایشان به همت ستاد مرکزی سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی خراسان رضوی در تالار دکتر رجایی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. در این برنامه، آیت الله محسن غرویان (مدرس حوزه و دانشگاه) و دکتر علی یوسفی (عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی) به عنوان سخنران حضور داشتند و به ارائه دیدگاه های خود پرداختند و نیز به سوالات شفاهی و کتبی دانشجویان علاقه مند حاضر در جلسه پاسخ دادند. در ادامه این جالسه نیز مستند «آیت الله» کاری از سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، برای اولین بار برای دانشجویان پخش شد. مشروح سخنان دکتر یوسفی در این نشست بدین شرح بود :

چهلمین روز درگذشت حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی چهره ماندگار انقلاب اسلامی ایران و یار صدیق حضرت امام و رهبری معظم را گرامی می داریم. این جلسه با هدف گرامیداشت یاد و خاطره مرحوم آیت الله هاشمی و تحلیل شخصیت فرهنگی اجتماعی و منش سیاسی این بزرگ مرد٬ برگزار شده است. البته واکاوی و تحلیل شخصیت جامع و اصیل مرحوم آیت الله هاشمی و ابعاد مختلف حیات فرهنگی اجتماعی و سیاسی ایشان نیازمند بررسی های عمیق پژوهشی و انجام گفتگوهای مفصل است و در یک مجال کوتاه مثل این جلسه نمی گنجد. اطمینان دارم واکاوی تجربه زندگی بزرگان و اسوه های انقلاب اسلامی از جمله مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی درس های بزرگی برای آموختن دارد و حال که در زمان حیات این مرحوم از این مهم غفلت شده شایسته و ضروری است مراکز دانشگاهی از جمله همین دانشگاه فردوسی بویژه دانشکده ادبیات برای این منظور پیشقدم شود. از برگزار کننده این نشست ارزشمند ؛ سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی مشهد بویژه به خاطر انتخاب هوشمندانه موضوع این جلسه یعنی «آهسته و پیوسته، هاشمی در مسیر عقلانیت و اعتدال» صمیمانه تشکر می کنم.

مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی بیش از ۶۰ سال از عمر شریف خود را صرف مجاهدت در راه انقلاب اسلامی و امام کرده است. زندگی سراسر مبارزه آیت الله هاشمی رفسنجانی چه در دوران قبل از پیروزی و چه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بر پایه آگاهی٬ تعهد و دوراندیشی است و او بحق در تاریخ معاصر ایران نمونه برجسته ای از یک سیاست مدار خردمند و متعهد محسوب می شود. در دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و از شروع نهضت امام خمینی رضوان الله علیه و تحت زعامت ایشان٬ مبارزه آگاهانه و بی امانی را علیه استعمارخارجی و استبداد داخلی انجام داد و با صبر و متانت انقلابی و تحمل زندان و شکنجه های طاقت فرسا در دوران حکومت پهلوی در راه پیروزی انقلاب اسلامی گام های بسیار موثری برداشت.

مبارزه علنی و سازمان یافته آیت الله هاشمی در دوران قبل از انقلاب با آگاهی بخشی و حساس سازی جامعه نسبت به اهداف رهايي بخش مکتب شیعه و نهضت امام خمینی با انتشار سالنامه "مکتب تشیع" در سال ۱۳۳۸ شروع می شود. این نشریه در سال دومین شماره خود به تیراژ 15 هزار نسخه می رسد. ایشان همچنین حضور و همراهی موثری با نهضت امام خمینی در ۱۵ خرداد سال ۴۲  داشتند که منجر به دستگیری ایشان در آن سال شد. مواضع ضد استعماری و ضد امپریالیست آیت الله هاشمی  باعث شد که در فاصله کوتاهی بعد از قیام ۱۵خرداد اقدام به ترجمه و انتشار کتاب "سرگذشت فلسطین"  کند که بازتاب زیادی در محافل فکری و سیاسی آن زمان داشت و حساسیت رژیم شاه را برانگیخت. خصوصا اینکه رژیم شاه در آن زمان موضع ضد فلسطینی داشت. این کتاب به دست مبارزان مختلف از جمله امام خمینی (ره) و دکتر مصدق رسید. آذر ماه سال ۱۳۴۳ دکتر محمد مصدق که در تبعید کتاب «سرگذشت فلسطین» به دستش رسیده بود، یادداشتی درباره آن نوشت: «حیفم آمد که این کتاب در گوشه‌ای بماند و مورد استفاده قرار نگیرد.»

انتشار کتاب « امیرکبیر قهرمان مبارزه با استعمار» در سال ۱۳۴۶ به روشنی هوشمندی سیاسی و زمان شناسی آیت الله هاشمی  را در مبارزه سیاسی نشان می دهد: خود او در این زمینه گفته است: «پس از خواندن کتاب «میراث‌خوار استعمار» نوشته دکتر مهدی بهار مصمم شدم در زمینه زندگی امیرکبیر کاری انجام دهم. مطالعاتی کردم و یادداشت‌هایی برداشتم، اما قسمت عمده و اصلی کار را در همین فرصت انجام دادم. می‌خواستم مسئله مبارزه با استعمار را بنویسم. طرف ما آمریکا و انگلیس بودند. می‌خواستم نمونه خوبی از سابقه مبارزه با استعمار را آن هم بر محور شخصیتی که قبول داشتند معرفی کنم. در ایران به خاطر ضدیتی که رژیم پهلوی با قاجاریه داشت - چون قاجاریه امیرکبیر را کشته بود - امیرکبیر را خیلی بزرگ کرده بودند، یعنی همه امیرکبیر را به خوبی می‌شناختند. می‌خواستم بگویم خصیصه اصلی امیرکبیر که مبارزه با استعمار بوده با این وضع حکومت خاندان پهلوی سازگار نیست. در کتاب بر بعد ضد استعماری امیرکبیر بیشتر تکیه کردم. تاریخ ایران را هم گفتم ولی هدف اصلی آن بوده است. هدف دوم من آن بود که آن موقع متجددها یعنی غرب‌زدگان بیشتر دنبال امیرکبیر رفته بودند. این‌هایی که می‌نوشتند نوعا حالت غرب‌زدگی داشتند و حالت اسلامی نداشتند. در تاریخ امیرکبیر را به‌عنوان یک متجدد مخالف دین یا بی‌تفاوت یا لائیک یا سکولار معرفی کرده بودند. می‌خواستم بگویم امیرکبیر با خصوصیت‌های مهم ملی و روحیه ضد استعماری که در همه زندگی او بود، مذهبی بود و لامذهب نبود. نمونه‌هایی از مذهبی‌ بودنش را گفتم به خاطر این‌که وقتی حوزه می‌خواست مبارزه را شروع کند طلبه‌ها تاریخ امیرکبیر و سابقه مبارزه با استعمار را بدانند و این شخصیت را از قشر مذهبی جامعه جدا ندانند. این دو هدف اصلی من بود.»

مرور گاهشمار مبارزات آیت هاشمی رفسنجانی در دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی که بر پایه خوانش نو از مکتب شیعه و اندیشه های امام خمینی رضوان الله و حول دو محور مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی و امپریالیسم بین الملل سامان یافته  است به روشنی حاکی از خردمندی و دوراندیشی ایشان است. مرور مسئولیت ها و نقش های کلیدی آیت الله هاشمی در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران نیز حاکی از کیاست و دوراندیشی و مشی اعتدالی ایشان در دوران تاسیس و تثبیت این نظام است. اگر بخواهیم عقلانیت و تدبیر سیاسی را بر مبنای دوراندیشی و نتایج حاصل از آن در گذر زمان مورد قضاوت قرار دهیم آیت الله هاشمی رفسنجانی از شاخص ترین سیاستمداران تاریخ معاصر ایران و دوران انقلاب اسلامی است.  هاشمی همواره به عنوان  یک چهره بسیار تاثیر گذار و مرد سیاست در دوران دشواریها و حساس ترین مقاطع سیاسی ایران در دوران پس از انقلاب بوده است.

 

علاقه مندان می توانند جهت دریافت فایل صوتی و تصویری این نشست به ستاد مرکزی سازمان دانشجویان مراجعه کرده و یا با شماره 38832355 تماس بگیرند. لازم به ذکر است نسخه کم حجم فیلم این جلسه بر روی کانال خبری سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی خراسان رضوی به آدرسhttps://telegram.me/sdjdir قرار خواهد گرفت.